خونريزي ها
خونريزي:
تعريف: خروج خون از رگ خونريزي نام دارد كه به علت هاي گوناگوني اتفاق مي افتد.
انواع خونريزي :
خونريزي ها را مي توان بر اساس آسيب يا صدمه وارده به پوست طبقه بندي كرد.
خونريزي خارجي : به نوعي از خونريزي گفته مي شود كه بر اثر آسيب به پوست يامخاط ، خون ازيك شكاف يا زخم قابل رويت از بدن خارج مي شود .
خونريزي داخلي: به خونريزي كه در داخل بدن اتفاق افتاده ، به علت سالم بودن پوست و مخاط يا ريختن خون به داخل حفرات بدن مثل جمجمه و شكم نمي توان خون را در سطح بدن مشاهده كرد .
*** به علاوه مي توان خونريزي ها را براساس نوع رگ صدمه ديده تقسيم بندي كرد :
1- خونريزي سرخرگي (شرياني): به علت فشار بالاي خون در سرخرگ ها بسيار خطرناك بوده و به عنوان يكي ازعوامل تهديد كننده حيات مطرح است . رنگ خون اين نوع رگ قرمز روشن است زيرا حاوي مقادير بيشتري اكسيژن مي باشد . همچنين در اين نوع خونريزي،خون با فشار و به صورت جهنده از رگ بيرون مي زند .
خونريزي سرخرگي از مهم ترين ودر عين حال( به دليل وجود سرخرگ ها در قسمت هاي عمقي بدن )از نادرترين خونريزي هاست. در هر صورت خونريزي هاي شرياني مي بايست سريعا متوقف گردند زيرا در مدت اندكي مي تواند باعث از دست رفتن مقادير زيادي از خون بدن شود .
2- خونريزي سياهرگي (وريدي): شايع تر از خونريزي سرخرگي بوده و كنترل آن معمولاً راحت تر از خونريزي سرخرگي است . سياهرگ ها معمولاً نزديك تروسطحي تر از سرخرگ ها به پوست قرار دارند . خونريزي از سياهرگ ها آهسته وبه رنگ قرمز كبود است . بيشتر سياهرگ ها وقتي پاره مي شوند بر روي خود منقبض مي شوند تا از خارج شدن خون جلوگيري كنند با اين وجود خونريزي ازسياهرگ هاي بزرگ مثل سياهرگ هاي گردني مي تواند بسيار خطرناك و كشنده باشد.
3- خونريزي مويرگي: شايع ترين نوع خونريزي بوده و معمولاً به راحتي قابل كنترل است. در اغلب موارد اين خونريزي به وسيله تشكيل لخته خود به خودي يا اعمال كمي فشاركنترل مي گردد.
-----------------------------------------------------------------------------
علايم خونريزي:
1-تند شدن نبض: درصورت شديد يا طولاني بودن خونريزي نبض به تدريج ضعيف ونخي شكل خواهد شد.
2-تند شدن تنفس: درصورت شديد يا طولاني بودن خونريزي،تنفس تند وسطحي (كم عمق) خواهد شد.
3-رنگ پريدگي،افزايش زمان پرشدگي مويرگي وسرد شدن پوست بيمار
4-كاهش فشارخون
5-احساس سرما و احساس عطش يا تشنگي
6-گشاد شدن مردمك ها
7-تغييرات سطح هوشياري
اقدامات وكمك هاي اوليه درخويريزي هاي خارجي:
1-فشار مستقيم موضعي اين روش موثرترين راه براي كنترل خونريزي هاي خارجي است. وارد آوردن فشارمستقيم، جريان خون را متوقف مي كند و اجازه مي دهد كه انعقاد طبيعي صورت گيرد. قبل ازاعمال فشار روي محل خونريزي حتماً بايد دستكش بپوشيد و سپس با تميزترين وسيله اي كه در اختيار داريد(چند دستمال،پارچه تميز،ملحفه و...) بر روي محل خونريزي فشار وارد كنيد تا خونريزي متوقف شود.
2-بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده اين روش معمولاً در خونريزي هاي اندام فوقاني وتحتاني يعني دست وپا كاربرد دارد. براي اين كارعضودر حال خونريزي را حداقل به ميزان 20 سانتي متر(با اعمال فشار مستقيم)بالا مي بريم تا با استفاده ازنيروي جاذبه خونريزي را كنترل كنيم .
3-اعمال فشار بر روي تقاطع سرخرگي در صورتي كه با دو روش فوق خونريزي متوقف نشد با اعمال فشار خارجي بر روي سرخرگ اندام مربوطه خونرساني را كم كنيم تا شدت خونريزي كاهش يابد.
***دو نقطه فشار سرخرگي كه معمولاً توسط امدادگران مورد استفاده قرار مي گيرند،عبارتند از: الف-سرخرگ بازويي(براكيال ) در اندام فوقاني و ب-سرخرگ راني (فمورال) در اندام تحتاني
4-آتل بي حركت كردن شكستگي،پر اولويت ترين كار در كنترل خونريزي هاي ناشي از شكستگي باز است زيرا در اين نوع شكستگي سر شكسته استخوان حركت مي كند وجراحات ديگري به بافت هاي سالم ديگر وارد مي نمايد . اغلب يك آتل بندي ساده خيلي سريع خونريزي ناشي از شكستگي را بند مي آورد.
5 -آتل بادي در صورتي كه خونريزي با آتل معمولي متوقف نشد مي توانيد از آتل بادي استفاده كنيد. اين نوع آتل مي تواند خونريزي هاي ناشي از شكستگي يا پارگي هاي وسيع را متوقف كند. نكته مهم:توجه داشته باشيد كه حتماً پس از بستن آتل بادي وكليه آتل ها با كنترل نبض در نقاط پايين تر يا امتحان پر شدگي مجدد مويرگي در ناخن ها،از خونرساني به اعضاي پايين تر اطمينان حاصل نمائيد.
6-لباس ضد شوك(PASG ) اگر جراحات مصدوم در اندام تحتاني او باشد مي توانيد از لباس ضد شوك بادي استفاده كنيد. با استفاده از اين لباس مي توانيد جلوي خونريزي ها را بگيرند واز شوك ناشي از آن ها پيشگيري كنيد. اين وسيله درست شبيه به يك شلوار است كه مي توانيد آن را به تن مصدوم كرده و تا 150 ميلي متر جيوه يا 10 ميلي متر جيوه بيش از فشار سيستوليك او باد كنيد.
7-تورينكه (به عنوان آخرين چاره ) استفاده از تورنيكه(شريان بند) به طور معمول مجاز نيست وتنهادر موارد خونريزي خارجي بسيار شديد (مانند قطع عضو)به عنوان آخرين راه كنترل خونريزي كاربرد دارد .
** روش بستن تورنيكه: 1- پايين ترين نقطه ممكن و نزديكترين محل بالاي محل خونريزي باشد. 2- تورنيكه بايد به اندازه كافي پهن باشد.( استفاده از كمربند و باند بر طناب يا سيم اولويت دارد.) 3- تورنيكه درست بالاي مفصل قرار نگيرد.
*** اقدامات پس از بستن تورنيكه :
1 - بايد تورنيكه به اندازه كافي پهن بسته شود تا خونريزي ادامه نيابد.
2- نبايد هرگز روي آن پوشيده شود و هميشه بايد در معرض ديد باشد.
3-وجود تورنيكه و زمان بستن آن را روي پيشاني مصدوم بنويسيد.
4-هرگز هر چند دقيقه يك بار تورنيكه را شل نكنيد ،زيرا اين كار براي بافت هاي پاييني فايده اي نداشته و خطر مرگ در اثر كاهش حجم خون را افزايش مي دهد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
خونريزي هاي داخلي :
خونريزي هاي داخلي انواع زيادي دارد و در هر قسمت بدن ممكن است اتفاق بيفتد . در اينجا ما به مهم ترين انواع اين خونريزي ها اشاره مي كنيم :
1-خونريزي داخل جمجمه اي :
علائم اين نوع خونريزي : - تغيير سطح هوشياري -استفراغ جهنده - خروج خون يا مايع مغزي-نخاعي از گوش يا بيني مصدوم - زخم باز يا بسته در ناحيه سر و صورت -هذيان گويي و فراموشي -كبودي دور چشم (چشم راكوني Racoons eye) - نامتقارن بودن مردمك ها يا عدم پاسخ آن ها به نور -كبودي زائده ي استخواني پشت گوش (Battles Sign)
2 -خونريزي داخل شكمي :
علائم اين نوع خونريزي: -سفت شدن غير ارادي عضلات شكم -حالت تهوع و استفراغ -حساسيت شديد به لمس -زخم باز يا بسته در ناحيه ي شكم يا قفسه ي سينه -بروز علائم خونريزي (مثل افت فشار خون،تند شدن نبض و... ) -درد شكم
3-خونريزي داخل قفسه ي سينه:
علائم اين نوع خونريزي : -نامتقارن بودن حركات قفسه ي سينه در هنگام تنفس -مشكل تنفسي در بيمار -بروز علائم عمومي خونريزي در مصدوم -زخم باز يا بسته در ناحيه ي قفسه ي سينه
اقدامات و كمك هاي اوليه در خونريزي هاي داخلي :
در صورت مشاهده ي علائم خونريزي پس از درخواست كمك از نيروهاي درماني (اورژانس 115) ،اقدامات زير را انجام دهيد :
1-چك كردن ABCH وانجام اقدامات لازم.
2-جلوگيري از هر گونه حركت غير ضروري مصدوم.
3-در صورت بروز شوك اقدامات لازم را انجام دهيد.(در صورتي كه به بروز آسيب هاي وارده به نخاع يا ضربه مغزي مشكوك نيستيد مي توانيد پاهاي مصدوم را به ميزان 30 سانتي متر از سطح زمين بالا ببريد )
4-به مصدوم هيچ مايعي ندهيد و در صورت بروز استفراغ مصدوم را به پهلو بخوابانيد.
5- هر 5 دقيقه يك بار علائم حياتي مصدوم را چك كنيد. توجه: در خونريزي هاي داخلي انتقال سريع و صحيح مصدوم به مراكز درماني از اهميت زيادي برخوردار است و بايد در اسرع وقت انجام شود.
زخم ها
WOUND
زخم ها نيز مانند خونريزي ها به دو دسته تقسيم مي شوند :
1- زخم بسته : در اثرجراحات زير جلد ي ايجاد مي شود ولي پوست پاره نشده وهيچ خوني مشاهده نمي گردد.
2-زخم باز: به جراحتي در پوست گفته مي شود كه موجب خونريزي خارجي مي گردد.
*** زخم باز شش نوع دارد:
1- خراشيدگي : ازكشيده شدن پوست بر روي يك سطح خشن ايجاد شده وعموماً منجربه عفونت وخونريزي پوست مي گردد. در اين نوع زخم به دليل آسيب ديدن نوك اعصاب مصدوم درد شديدي را حس مي كند .
2- بريدگي ها : به زخم هايي كه داراي لبه ي صاف بوده ودر اثر برخورد با اجسام تيزوبرنده (چاقو،تيغ يا شيشه ) ايجاد مي شود. اين نوع زخم شايع ترين زخم بازاست.دراين حالت معمولاً علاوه برپوست ،بافت هاي زيرآن نيز دچارصدمه مي شود .
3- پاره شدگي : به زخم هايي كه دراثر برخورد اجسام كند ايجاد شده، وداراي لبه هاي كنگره كنگره وپاره شده مي باشد به اصطلاح ((پارگي))اطلاق مي گردد.
4-سوراخ شدگي : زخم كوچكي است كه دراثرفرورفتن اجسام بلند ونوك تيز (خنجر،ميخ، درفش وپيچ گوشتي) درپوست ايجاد شده وعلي رغم ظاهر خوش خيم وكوچك به دليل آسيب ديدن بافت هاي عمقي مثل اعصاب وعروق وخطر بالاي عفونت احتياج به مراقبت خاص ومعاينه توسط پزشك دارد.
5-كنده شدگي: دراين حالت معمولاًقسمت آسيب ديده ي پوست وبافت هاي زيرآن براثر صدمه ي وارده از محل اصلي خود جدا شده ويا توسط قطعه اي از پوست به محل خود متصل مي باشد .
6-قطع عضو : گاهي شدت آسيب وارده به بدن تا حدي زياد است كه منجر به قطع عضو مي شود. معمولاً پس از قطع شدن يك عضو خونريزي شديدي از آن محل رخ مي دهد كه ممكن است باعث از دست رفتن مقدار زيادي خون از بدن و حتي مرگ فرد گردد.
در اين موارد تلاش براي مهار خونريزي از مهم ترين وظايف امدادگر است.
### اقدامات لازم جهت حفظ و نگهداري عضو قطع شده :
1- عضو قطع شده را در بين يك گاز استريل (يا هر پوشش تميز در دسترس ديگر) بپيچيد و آن را با سرم شستشو 9/0 خيس كنيد.
2- عضو در داخل گاز را ،داخل كيسه ي فريزر قرار داده و سر آن را گره بزنيد .
3- كيسه فريزر را در يك كيسه ي بزرگ تر حاوي يخ قرار داده و سر آن را محكم ببنديد.
4- عضو قطع شده را همراه مصدوم به بيمارستان انتقال دهيد.
باقي ماندن جسم خارجي در بدن:
گاهي يك جسم خارجي مثل گلوله،ميله،مفتول،چاقو و...در داخل زخم باقي مي ماند. در چنين مواقعي به هيچ وجه اقدام به خارج كردن جسم خارجي نمي كنيم و فقط با انجام يك پانسمان مناسب جسم را كاملاً در محل خود ثابت(فيكس) مي نماييم.
---------------------------------------------------------------------
خون دماغ
NOSEBLEED
خون دماغ نسبتاً شايع بوده و بر اثر مواردي چون دست كاري بيني،ضربه،افزايش فشارخون و... ايجاد مي گردد . براي كنترل خون دماغ ،مصدوم را درحالت نشسته وبه صورتي كه سر وي كمي به جلو خم شده باشد قرار دهيد .
درصورتي كه مشكوك به شكستگي بيني نيستيد پره هاي بيني را بين دوانگشت شست واشاره گرفته ومحكم فشاردهيد .
اين كار را بايد به طور مداوم وبراي حدود 5 الي 8 دقيقه وحتي گاهي بيشترنيز ادامه دهيد .دراغلب موارد اين روش باعث كنترل خونريزي خواهد شد . به بيمار توصيه كنيد تا پس ازكنترل خونريزي ازدستكاري بيني يا فين كردن شديد وبا فشارخودداري كرده ودرصورت لزوم به پزشك مراجعه كند .
!! نكته:
الف) ازخم كردن سرمصدوم به عقب خودداري كنيد چون اين كار باعث ميشود تاخون ازپشت بيني به سمت حلق مصدوم جريان يافته وسپس وارد راه هاي هوايي يا معده ي وي گردد.
ب) درصورت شك به شكستگي بيني ،تنها يك گاز استريل بر روي بيني قرار داده ومصدوم را به مراكز درماني منتقل كنيد. دراين حالت ازاعمال فشاربر روي پره هاي بيني خودداري كنيد .
منبع : www.nejatgar.com
صدمات استخوانی 